اون کیتاب اویونو
نئچه دوست علی نوری، اکبر نعیمی, اولکر داغ قیزی, شریف مردی و احتمالا بیلمه‌دییم دوستلار دا اولوب، منی ده اون کیتاب اویونونا چاغیردیلار.
آنجاق شریف مردی اؤزو و بلکه من ده بیلدی‌ییم ندنلره گؤره 25 یاشیمدان اؤنجه اوخودوغوم ائتگیلی کیتابلاردان سؤز آچماغیمی ایسته‌ییب‌دیر. اولسون تام او یاشا کیمی اوخودوغوم و یادیمدا ساخلادیغیم کیتابلاردان یازیرام. آنجاق انصافن اون کیتاب آز دئییل؟ فالاچی‌دان آد چکه بیلمه‌یه‌جه‌یمسه، ناظیم حیکمت25 یاش سینیرلاریندا باتاجاقسا، سمفونی مردگان، بابا گوریو, آنا کارنینا, کلیدر، طلا در مس، چنین گفت زرتشت، طه حسین، تبار شناسی اخلاق، بین القصرین، سازیمین سؤزو هره‌سی هر بیر دلیله گؤره اون کیتابین ایچینده یئرلشمه‌یه‌جکسه، هله او دام اوسته سویونان معتاد آی ایشیغیندا دئیمشدی: بس بونو نه ائلئییم؟ دوکتور هیئتین تورکلرین تاریخ و فرهنگینه بیر باخیش، برتلسین شرق شوناسلیق مقاله‌لری، ادوارد سعیدین قان کانسئری گئجه‌لری، داریوش شایگانین ادونیسین واز کئچه بیلمه‌ین دونیاسی، شاندور پتوفی‌نین اعتراض شعرلری، رومن رولانین فرزانه‌لیگی، میکل آنژین داشلا سئوگیلیسینی بیرگه سئومه‌سیندن سؤز آچان رومان، محمود درویشین عرب دوستوملا گئجه‌لر توستو ایله قارانلیق بوجاغیندا اوخودوغوموز دفترلری، ائله بیل کندیمیزین او باشیندان باشلانیب دوز اورتاسیندا، اورتا ائوین باجاسینا چاتاندا بیتن جان اشتاین بکین آداملار و سیچانلاری... او معتاد کیشی گئجه آی ایشیغیندا لوم لوت اولاراق دئمیشدی: بس بونو نه ائلئییم، یانی ماندیللانین آزادلیغین اوزون یولو (فارسجادا چتین یولو)نو، داها سونرا تهراندا غریبجه بیر میسافیرخانادا یاتارکن گؤزلریم یومولور و سروش ایله مطهری... هله بیرینجی دؤنه کندیمیزده بیر دره‌دن تاپیب اوخودوغوم پینوکیو، سونرالار بیر دوست دئدی حضرت یونس داستانینا بنزیر، دئدیم غربین تورات اوزرینده دایاندیغینی اونوتدون مو؟ ایلگینج دئییل‌می؟ آغاجدان یونولان پینوکیو بیردن مینیر اوچ دؤرد مین ایل‌لیک تورات گله‌نک‌لرینین آرخاسینا، کیملیک وئریلیر آغاجدان دوزه‌له‌نه، و بیردن تهراندا کارلو کولودی اوخویوب بیریسی سانیر من ده حیدر بیات اولاراق آغاجدان یونولموشام، هئی ابراهیمی دینلرین قوتسال کیتابلاریندا مثل چکیلن ائششک کیمی کیتابدیر یوکلور دالیما، ده‌ییشدیره بیله‌می، او دئین اولام، یئنی کیملیک قازانام. آنجاق اونودوبلار دا داوود اوغلو کیمین آغزینجا دئییر: چات دوشن کیملیک اؤز یولونو گئدر... او مؤعتاد کیشی دئمیشدی بس بونو نه ائلییم؟ کامونون یابانجی‌سی، طاعونو، کافکانین مسخی. واقیف صمد اوغلو دئییردی آنجاق هره‌سی اؤز ایزینی قویور حیاتیمیزدا بیز بیلسک ده بیلمه‌سک ده.
نسه اون کیتاب یئرینه اون بیر کیتاب و حومه...
آنجاق سیرالامادان اؤنجه بیر کیتابی سیرا اؤنجه‌سی یازماسام اولماز: تیبو عائیله‌سی، بلکه ده هئچ کیتاب بو قدر ائتگی بوراخمادی حیاتیمدا، هامی یؤنونو یازا بیلمه‌یه‌جم، نئچه سسلی اولماغی ویل دورانتدان اؤیرنمیشدیم، اما بو کیتاب الیمدن یاپیشیب وردیش وئردی، دامجی دامجی دامیزدیردی بئینیمه. بیر ده بو کیتاب منه دئدی یاخشی پیس دقیقن دوروما باغلی‌دیر، بیر ده بو کیتاب دئدی علامه اولسان اوتوزاجاقسان... بو کیتابی اوخویان گوندن بری علامه اولماغی بوش وئردیم. "ژاک" گئجه او قوجا پروفسورلا گؤروشنده من ده اورادا گئدیب او سورولاری سورماغیم گلیردی، ساغ اولسون مارتن دوگار، عؤمرومده هامیدان چوخ اونا مدیون اولاجام. بو کیتاب... بو کیتاب... آنجاق هر کس اوخویوب منیم کیمی کیتابلا مواجه اولا بیلمه‌سه یامانلاماسین لوطفن. سؤز 15 ایل بوندان اؤنجه‌نین سؤزودور، و او زامان بؤیوک بیر کیتاب قیتلیغی یاشانیردی.
1. اصلی کرم، بیرینجی اوخودوغوم تورکجه کیتاب، بو کیتابی رحمتلیک منظوری خامنه چاپ ائتمیشدیر و دوزگون بیر تورکجه‌سی وارایدی، بلکه باشقا تورکجه کیتابلا باشلاسئیدیم هئچ زامان بو قدر ماراقلانمازدیم تورکجه‌یه. بو سیرادا شهریارین حیدرباباسینی، سونرالار هوشنگ جعفری‌نین آغ آتیمی‌نی دا یازا بیلرم.
2. شریعتی منی دلی ائدردی اون آلتی یاشیمدا. مال کیمی باشیمی آشاغی سالیب آغ بوزونا باخمادان یازماغی اوندان اؤیرندیم. آنجاق شریعتی بیر ایکی ایلدن چوخ قالمادی حیاتیمدا.
3. ویل دورانتین لذات فلسفه‌سی ایسه اؤیرتدی کی هاوا بئله ایشیق دا اولسا مولانا دئین فیله یئنه هر کس بیر جور باخاجاق‌دیر. آیدینلیقدا اولان قارانلیغی ... بیر شکیلی وار ویل دورانتین نه گؤزلدیر. بیر ده ویل دورانتین کیتابلاریندا بیلدیم خانیملارین دا آدینی چکمک اولار کیتاب اوزرینده، اونلاردا گلیب قفسه‌دن کیتاب گؤتوروب اوخویا بیلرلر، یازا بیلرلر. سونرالار ناصر پورپیرار افشاء ائله‌دی کی! ویل دورانتین خانیمی یهودی‌دیر. و سونرالار بو شعری یازاندا بلکه ویل دورانت ایله خانیمی آلت بیلینجیمده یاشاییردیلار: کیتاب اودامیزدا/ تورک قهوه‌سی سونراسی/ فیرانسیز اؤپوشلری.
4. فروغ فرخزاد مودئرن شعرین تن اورتاسینا آتدی بیله‌می. ایناناق سویوق موسمین باشلانیشینا. سونرالار فروغون عربجه ترجمه‌لرینی ده اوخویاندا تیتره‌دیم، یحملنا الریح... بیزی یئل آپارار-اجاق. اوندان سونرا حسین منزوی‌نین شعرلری ایله اوزون اوزادی یاشادیم و احمد شاملو.
5. زرین کوبون با کاروان حله‌سی منه خبیث‌لی‌یین یولونو اؤیرتدی. شاهرخ مسکوبون بوتون کیتابلاری اؤزلجه کارنامه ناتمام-ی خبیث شوناسلیق‌دا داها یاردیمجی اولدو، اساسن بو ایکی بیلگینه (زرین کوب و مسکوبا) حددن آرتیق بورجلویام. بونلارین ذیلینده ذبیح الله صفا، دهخدا، سیروس شمیسا، سید جعفر شهیدی، شفیعی کدکنی، فروزانفر، کزازی، جعفر یاحقی و ... کیتابلاریندان آد چکمک اولار. آنجاق بعضیلرینی مثلا شفیعی کدکنی و شمیسانی بو آرادا سئوه بیلرم ده.
6. کارامازوو قارداشلاری بیر آرابادان سؤز آچدی. او آرابانی بوتون میللت سوروردو، او دره‌یه گئتسئیدی هامی تؤکولوب محو اولاجایدی. کابوسلاریملا رؤیالاریم بو آرابادان بوش اولمادی بو گونه کیمی.
7. ابن عربی‌نین شعرلری و فصوص الحکمی قطعن منی فرقلندیردی، اؤز گووه‌نلیک (اعتماد به نفس) ایله سئومک بو سیاستدن قاچان سیاستچی‌نین منه اؤیرتدی‌یی اولدو. فقه زده دونیادا بو آز بیر شئی دئییلدی هئچ. و البته نئچه نئچه باشقا شئی‌لر. شمس، مولانا، حافظ، جامی و ... عارفیمتیل شاعیرلر ابن عربی‌نین ذیلینده قالیرلار قطعن. بیر ده من خیالین نه قدر اؤنملی اولدوغونو ابن عربی‌دن اؤیرندیم. بلکه بیر گون بیر آدایا بیر کیتاب آپارمالی اولسام ابن عربی‌دن باشقاسینا الیم گئتمه‌یه. شرق اینسانی‌نین متنلر ایچینده شاشغینلیغی، او شاشقین اینسانین نه قدر یارادیجیلیغا و توخوجولوغا مالیک اولدوغو گوج. (هئچ بیلیرسن ابن عربی باتیلیدیر؟)
8. دیلچی‌لیک مکتبلری و سوسورا بورجلویام. بو قونودا بیرینجی اوخودوغوم کیتاب: روندهای بنیادین در دانش زبان، رومن یاکوبسن کورش صفوی‌نین ترجمه‌سیله. بو کیتاب هم اسطوره‌نین اؤنمینی وورغولادی، هم ادبیاتین دیله موختلیف یؤنلرده نه قدر باغلی اولدوغونو. اما بلکه اوندان آرتیق بو مکتب منی حوزه درسلرینین بیر سیراسیندا بوشلوغا اوغراتدی. قالسین...
9. فضولی‌نین دیوانینی دا اون سککیز یا اون دوققوز یاشیمدا میر صالح حسینی‌نین تصحیحی ایله آلدیم. قطعن ائتگی بوراخیجی ایدی. ایندی فیکیرلشنده ابن عربی مکتبی‌نین چرچیوه‌سینده آنجاق اؤز دیلیمده یاشاماغی او یاشیل جیلدلی دیواندا یاشادیم. فقط هردن دئییرم تکی فضولی بیر آز دا آرتیق ابن عربی اوخوسایدی. بیلیرسیز بیر شئیی بیزه آچیق آیدین دئمه‌دیلر: ابن عربی، مولانا و فضولی هامیسی عوثمانلی چئوره‌سینده گلیشدیلر. عوثمانلیلار تورکلرین یوموشاق و گلیشمیش اوزویدولر.
10. سمبولیسم و سوررئالیسم مکتبی، کیتابین آدی و یازاری یادیمدا دئییل. بودلر، رمبو. ایندی ده هر گون ده اولماسا واخت آشیری بودلره گؤز گزدیره‌رم. سمبولیست‌لر منه شخصی ایماژلارینی و ایچ دونیانی، دلیلیک‌لرینی کاغیذ اوزرینه تؤکه بیلرسن دئدیلر. اولا بیلر بونو دا دئمه‌میش اولالار آنجاق من اونلاردان بونو آلدیم. چئوره‌میزده کی موحاکاتا باغلی ادبیاتین هژمونوسونو یالنیز اونلارین گوجو سیندیرا بیلردی ایچیمده. اما گئری‌یه دؤندوکده گؤرورم اونلارا کاش بیر آز دا چوخ اینانسایدیم...
11. نه قدر ایسته‌دیم اوسته‌کیلرین بیریسینی سیلیب بونو یازام اولمادی کی اولمادی. 11 دنه یازمالی اولدوم. صادق هدایت کابوسون آغیر باسماغینی اؤیرتدی. نه مولانا، نه بودا(هدایت هیندچی‌ایدی ده)، نه ابن عربی، نه خیام، نه لامارتین، هئچ کس هم ده هئچ کس او کابوسون اؤنونده دایانا بیلمه‌دیلر، دونیانین قارا یؤنو گرچک‌ایدی. سونرالار سئوگیلیم - بیر ده اوندان گیزلی دؤنوب، سارتر اوخودوم – دوز او قارا یؤنون کابوسلاری ایچینده منی دانسا چاغیردی. موراکامی‌نین اؤیکوسونده کی قادین هر ایل بیر قیچلی دالغاچی‌نین دالغا اوزمه‌سینی گؤرسون دئییه اوغلو اؤلن ساحیله گئدیر. کؤپک بالیقلاری (کوسه‌لر) آدام اتینی سئومیرلر اما هردن اولور دا دیدیب داغیدیرلار و جهاندار آقا (دلی کورون ضد قهرمانی) قودرتین سیال اولمایان دورومونون ریوایتی‌دیر. سیال اولماغی بو متن‌لرین هامیسینی بیر بیرینین یانینا قویاراق اؤیرندیم، البته اؤنجه‌دن ویل دورانت لذات فلسفه‌ده قولاغیما بیر سؤزلر دئمیشدی. بونلارین هامیسینا رغمن سئوگیلیم ده من ده هردن سالینجیرین ناتور دشت-ده کی شخصیتی‌نین سوروسونو بیر بیربیریمیزدن آزاجیق ده‌ییشیکلیکله سوروشوروق: دورنالار قیشدا هارا گئدر، دورنالار یایدا هارا گئدر؟ بورالاردا هر نئچه کیتاب اوخوساق بیله، دورنالارین قاییدیشینا بیر گؤل دوزلده بیلمه‌یه‌جه‌ییک.
و سونرا ابی العلا معری مزارینین داشی اوزرینه بئله بیر شئی یازدیریب: آتام جینایت ائدیب منی دونیایا گتیردی، من جینایت ائدیب کیمسه‌نی چاغیرمادیم بو دونیایا.
کیمسه‌نی چاغیرمیرام. فقط کاش بیلئیدیم سوریه‌نین بو گونکو دورومونو گؤررکن جرج طرابیشی، غادة السمان، ادونیس، ذکریا تامر و... کیتاب اوخویا بیلیرلر؟ بیلیرسیز اردوغانی و باتینی بو باخیمدان باغیشلاماق چتین اولاجاقدیر. عرب دونیاسینین ان رنگلی یارادیجی‌لار یارادان اؤلکه‌سینی هر دلیله گؤره بو گونه سالدیلار. سوریه ده علوی توپلوما دایانان یازارلار عرب دونیاسینین ادبیات ماوی‌سینین گؤی قورشاغیسینی گؤزللشدیریر، زنگین ائدیردی. بیلیرم عؤمرونده بیر یول بلکه تئاترا گئتمه‌ین ملک عبدالله و ادبیاتا سیاسی باخان داوود اوغلو بونو دوشونمزدی ده، آنجاق اوباما دا بونو دوشونموردومو؟ او معتاد کیشی گئجه یاریسی آی ایشیغیندا دام اوستونده لوم لوت اولاراق چیغیر باغیر سالمیشدی: بس بونو نه ائلئییم؟
هه! شریف بونلار 25 یاشینا کیمی اوخودوغوم اؤنملی‌لرین،ائتگی بوراخیجیلارین بیر سیراسی، او زامانلار هله ده دونیام ایکی قوطبلودور. هله ناظیم حیکمت‌له شاملویا تاپینا بیلیرم، هله احمد شوقی‌دان داد آلا بیلیرم، هله منزوی گئجه‌لریمی بزیر. سونرا یئنی کیتابلار گلیر، یئنی آدلار و یئنی دوستلار. سیزلر هر بیرینیز فتح الله بی، علیرضا، حمید، سن و قوم دیشاریسیندا ایواز طاها و سعید متین پور و سونرا آدینی چکه بیلمه‌دی‌ییم بیر سیرا دوستلار هر بیریسی او اولدوز آدلار قدر و اولدوز کیتابلار قدر حیاتیمدا ائتگی بوراخیبسیز. چورومه‌مه‌یی، دونوب قالماماغی، سیاللیغی، یئنی دوشونجه‌لردن قورخماماغی آچیقجا سیزلرین حضورونا مدیونام. هر بیرینیزه مارتن دوگار و ابن عربی قدر بورجلویام، ساغ اولون کی وارسیز.
آخ شریف تورات قالدی
و دده قورقوت
و مکتبده بیرینجی اوخودوغوم کیتاب قرآن اولموشدو. بیلیرسن ده بو قوتسال کیتاب هر زامان بیر تورلو حیاتیمدا یاشاییر.
اللریزه ساغلیق