باریش درگیسی ایله موصاحیبه
بو موصاحیبه مهر آیی‌نین سونلاریندا انجام تاپیب و 25 آبان یاییملانیب‌دیر.
باریش درگیسی شهید مدنی بیلیم یورودوندا نشر اولور.
· باریش: سایین بیات، سیز تورکجه چالیشمالاری و مباحثه لری قونوسوندا چوخ تانینمیشلاردان بیریسیز. ایلک دفعه نه زامان نئجه بیر شرایط ایچینده تورکجه ایله یازیلی شکیلده تانیش اولدونوز؟ هانسی بیر سورج ایچریسینده تورکجه نی اؤیرندیز؟ مانع لری نئجه آشدیز و نه جور اولدو کی ایراندا رسمی یازی پوزودان محروم اولان تورک دیلی سیزین یاشامینیزین اؤنملی بیر قیسمتی اولدو؟
· بو سورویا چوخدان یئترلی بیر جاواب آختاراردیم. جمیل کاووکچو تورکیه ده تانینمیش اؤیکوچودور. دئییر: « دونیا ادبیاتینی سئویب اوخویاردیم. اما ایسته دیییم آداملار، گونده گؤردویوم یاشادیغیم اینسانلار او ناغیللاردا یوخودو. اؤزوم یاراتماغا باشلادیم.» بو سؤز منیم ده حیاتیمدا کئچرلیدیر. رسمی ریوایتلرده، ناغیللاردا، شعرلرده، قزئته لرده، درس کیتابلاریندا بیز یوخودوق. من اوزون زامان کند یاشامی کئچیرمیشدیم. سونرا گؤردوم من یاشایانلارین هئچ بیریسی هئچ یئرده وورغولانماییر. او زامان یاواش یاواش بیزدن یازانلاری بیزی یازانلاری اوخوماغا باشلادیم و اؤزوم ده یازماغا باشلادیم.
بئله‌جه باشلاندی هر شئی. تورکجه یازی ایله تانیشلیغیم قونوسوندا، ایلک اوخولدان اعتبارن، ایکینجی یا اوچونجو صینیفدن تورکجه عاشیق دستانلاریلا تانیش اولموشام. بیرینجی اله آلیب اوخودوغوم کیتاب، اصلی کرم کیتابی اولوبدور. بو ساری جیلدلی کیتابی زنگاندان 30 تومنه آلدیم. بونو هم عائیله قوناقلیقلاریندا قوناقلارا اوخویاردیم هم اوخول اؤیرتمنلری چاغیریب اوخوتدوراردیلار. کیتابین اوستونده بئله یازمیشدی: «توپلایان: عبدالکریم منظوری خامنه». گرچکدن من او ده‌یرلی یازارا بورجلویام.
· باریش: سون ییرمی ایلده ایراندا آذربایجان مرکزلی فرهنگی و سیاسی تحرکات چوخالدی و بیر حرکت (جنبش) اولوشدو. تورک دیلی ساحه سینده چئشیتلی ایشلر گؤرولدو. کلاسلار قورولدو. درگیلر و کیتابلار چیخدی. اعتراضلار و طومارلار اولدو. سونرالار مدرن مجازی رسانه لر یاراندی. تورک دیلی آچیسیندان بو 20 ایلی نئجه دیرلندیرردینیز؟
- بیات: ایراندا گئدیشلر بئله گئدرسه، بو سون ایللرین چالیشمالاری بیزی بیمه ائله‌دی. نسبتا بؤیوک و نئچه یؤنلو بیر گلیشمه وار آرادا. آنجاق سورونلار دا آز دئییل. تورک دیلی ساده‌جه ادبیات دیلی اولماق‌می ایسته‌ییر یوخسا حیاتین بوتون ساحه‌لرینده بوتون بیلیم داللاریندا حضورو اولمالیدیر؟ اگر جاوابیمیز ایکینجیسی سئچیم اولارسا طبیعی گلدیییمیز یول بیرینجی دوراغین گیریشی بیله دئییل.
· باریش: بو ایللرین گتیریب چیخاردیغی دورومدان راضی سینیزمی؟ نه ایشلر گؤرولمه لی ایدی کی گؤرولمه دی؟ نه ایشلر گؤرولمه مه لی ایدی؟ نقصانلاری گئنل اولاراق نه ده گؤردونوز؟
- بیات: طبیعی راضی اولماق اولماز. بیز بوتون بو ایللر بیر آنا اوجاقدان محروم اولدوق. هئچ قوروم، قزئته، یا حزب بیزی بیر آرایا گتیره بیلمه‌دی. تجروبه‌لر سامباللی شکیلده نسیلدن نسیله داشینمادی. گلیشمیش اؤیرنجیلر درسلری بیتدیکدن سونرا ایشین آردینی بوشلادیلار. آرابیر سیخینتیلار بیر آرایا گلن اینسانلاری داغیتدی. دئمک اولار بیر چوخ ساحه‌لرده شؤعله‌لر توتوشان یئرده سؤندولر. بیر باشیمیز رادیکالیسمه دایانیرسا بیر باشیمیز تنبل‌لیگه، اراده‌سیزلییه سؤیکندی. حرکت جزئیته دوغرو حرکت ائتدیسه ده او جزء‌لرین چوخو اولوشا بیلمه‌دی. بونوندا ان آچیق نده‌نی سیاستله کولتورو باریشدیرا بیلمه‌دییمیزدیر. نهایت بیزیم سورونوموز سیاست ایله کولتور بیرلشیمینده چؤزوله بیله‌جک. بورادا سیاست دئینده اؤزوموزون سیاسی چیخیشلاریمیزی نظرده آلیرام. حکومتین یؤنتملریندن سؤز آچماییرام.
آیریجا ایندی ایرانین بوتون یئرلرینده و بوتون ساحه‌لرینده ان بؤیوک نقصان دوزنسیزلیکدیر. بو بیزه ده اوخوبدور. دوزنسیزلیک، ایشلره اؤنم وئرمه مک، آغزیمیزی گؤیه آچیب سو آختارمادان یاغیشا گؤز تیکمک ده تمل سورونلاریمیز باشدا گئدنلریندن ساییلا بیلر.
· باریش: تورکجه نین دورومونو ایراندا نئجه گؤرورسونوز؟ تاریخ گؤروشو یوخسونلوغو و بیر استراتژی ضعفی و بلیرسیزلیک گؤرمه ییرسینیزمی؟
- بیات: بوتون ضعفلر یاناشی گئدیر بیزده. او شاعیر دئمیشدی: یار ما آن دارد و این نیز هم. البته بو تکجه بیزه عایید دئییل، اورتادوغودا اوست اوسته هئچ بیر اؤلکه میللی دورومونو (سیاسی مودئل، دیل، جوغرافیا باخیمیندان) تثبیت ائده بیلمه‌ییبدیر. تهراندا اوتوران سوسیولوقلار و دیل مسئله‌سییله اوغراشانلار فارس دیلی دورومو و ایراندا ملت سازی دوروموندان موطلق راضی دوشمه‌ییرلر. اونلارین نظرینجه فارس دیلی هله خطرده‌دیر و تاریخی آشامالاری کئچمه‌یه چوخ ایشلر گؤرولمه‌لیدیر. بیز ده بو کانتکسین ایچینده ییک و ضعفلریمیز اولدوقجا دا چوخدور. بیز تاریخدن اؤزوموزه اؤزل و باغیمسیز بیر ریوایت اورتایا قویا بیلمه‌میشیک. شانسسیزلیغیمیزین بیر پارچاسی دا بو ایشین مودئرنیسم دؤوره‌سینده گرچکلشمه‌مه‌سی‌دیر. بو ریوایت‌لر گرک مودئرنیسم دؤوره‌سی اورتایا گلیب سونوجا چاتایدی. ایندیکی دورومدا هر شئی ظهور ائتمه‌دن پارچالانیر. بو ایسه ایشی چتین‌لشدیریر. آنجاق بو پارچالانان بوتونلری بیز اؤزوموز اورتایا آتاراق او پارچالارین گؤرونتوسونه یییه دورمالی‌ییق. بئله‌لیکله سوژه‌لیییمیزی قورویا بیله‌جه‌ییک.
· باریش: دیلیمیز تورک خالقی و ایران دولتی طرفیندن اولاراق، فرهنگی، اجتماعی، حقوقی، سیاسی و حتی اقتصادی آچیدان نئجه بیر جایگاه دا اولمالیدی؟ نه یه یئتیشمک اوچون چالیشمالی ییق؟
- بیات: انتظارلاریمی مهرنامه درگیسینده گئدن «ایرانشهر مشروع تورانشهر نامشروع» باشلیقلی یازیدا تلویحی اولاراق اورتایا قویموشام. تورک دیلی و مدنیتی اورتادوغو و اورتا آسیانین ان اسکی دیل و مدنیت‌لریندن بیریسی‌دیر. بودیل و مدنیت اؤزونو چاغداش دونیایا یئتیره بیلیب‌دیر. چاغداش دونیادا دا باشقا دیللر کیمی اطرافلی اولاراق ایره‌لی گئتمه‌لیدیر. ان آزی ایراندا ایکینجی دیل کیمی رسمیته تانینیب بیز درسیمیزی بو دیلده اوخومالییق. و اؤلکه‌نین امکانلاری قدر بو دیل، حیات و بیلیم دیلی اولاراق گلیشدیریلمه‌لیدیر.
· باریش: تورکجه نین گله جه یینی نئجه گؤرورسوز؟ یوخ اولماق یوخسا ایسته دیکیمیز جایگاها چاتماق؟ ایسته دیگیمیز یئره چاتماق اوچون نئجه بیر یول خریطه سی (نقشه راه) ایزلنمه لیدیر؟
- بیات: تورکجه‌نین گله‌جه‌یی، ایران تورکجه‌سیندن دانیشیرسیزسا، وار-یوخ دوروموندادیر. هر شئی گله‌جک حادیثه‌لره باغلی‌دیر. بو حادیثه‌لر چوخ دا اوزاقدا دئییل، نئچه قدم اویانلیق دایانیب یولوموزو و توتوموموزو گؤزله‌ییر. اورتا دوغودا ساعات عقربه‌لری سورعته مینیب. منه سورسانیز ایندی تورکجه آدلی بیر شئی ایراندا یوخ کیمی‌دیر. یئنی دونیادا بیر دیل، آکادئمیا، مئدیا، نشر و اؤیرتیم سیستملرینده سرگیلنمه‌سه، دئمک او دیل یوخدور. او اوزدن بوتون سؤز "گله‌جک"دن گئدیر، "ایندی" سؤز قونوسو دئییل. بیز بو عدمی وجودا چئویرمک ایسته‌ییریک. موخالیف‌لریمیز ایسه «سیز هانسی وارلیقدان سؤز آچیزسیز آخی؟» دئیه باخیب سوروشورلار.
دئدی‌یینیز یول خریطه‌سی ایسه بوتون هامیمیزین ایچینده اونون بیر پارچاسی واردیر. اونو گرک بیزیم جمعی روحوموز و جمعی چابامیز اورتایا گتیره. بؤیوک بیر مسئولیت یارانمالی هر تک تکیمیزده. بومسئولیتدن یولا چیخان مطالعه، دوشونمک و ایشله‌مک بو پازئلین پارچالارینی اورتایا قویاجاقدیر. چاغداش دوروم اولدوقجا مرکب‌دیر. او اوزدن مرکب و اطرافلی اینسانلار گلیشدیرمه‌لی‌دیر بو توپلوم. بو اینسانلار گلیشمک سوره‌جینده فردیتلرینی قورویاراق بیر بیرلرینه یاخینلاشیب، کیچیک آدالاری اولوشدوراراق بؤیوک آدانین یارانماسینی پیلانلایا بیلرلر.
· باریش: آذربایجان مرکز سیاسی سؤیلمین بو دیل چالیشمالاری ایله ایلگیسی نه دیر؟ او سؤیلمین سیاسی اوغورلارینین ایراندا تورک دیلی نین دورومو ایله باغلانتیسی نه دیر؟ سیزجه صیرف بیر فرهنگی و یا حتی سراسری دیل ساواشیمی ایله تورکجه نین حاققینی اعاده ائتمک اولار می؟ جغرافیا اساسلی سیاست چالیشیمی ایله دیل محورلی فرهنگ مجادله سی آیری آیری یوللاری می گئدیرلر؟ بو ایکی یاخلاشیمین تقابلو آذربایحانین بیتیشیک جغرافیاسیندان ائشیکده یاشایان تورکلره نئجه تاثیر ائدر؟ او تورکلر اوچون داها چوخ هانسی ایزله نیم ایزلنمه لیدیر؟
- بیات: شؤبهه‌سیز یولون سونو سیاستدن سووشور. آنجاق اؤنملی اولان قونو سیاستین یالخی و آرخاسیزجا اؤنه گئده بیلمه‌مه‌سیدیر. هر بیر سیاسی سؤیلم و یاخلاشیم معین تمللره سؤیکه‌نر. بو تمللر نه قدر گوجلو اولارسا او قدر ده سؤیلم گوجلو و اطرافی اولا بیلر. بیز نه قدر چیغیر باغیر سالیب بیزیم سورونوموز کولتورلدیر دئسک ده، قارشی طرف بو سورونو سیاسی اولاراق بیزه یارادیب‌دیر. او اوزدن ده کولتور ایله سیاست آراسیندا جیددی فرقلر گؤرمه‌ییرم. آنجاق سیاستین تعریفی اوزرینده دوروب دارتیشماق اولار. طبیعی کی سیاست ساواشماق دئییل، سیاست اؤزو کولتورل بیر ایشدیر. سؤیلم یاراتماق، دارتیشماق و معین چرچیوه‌لرده حاقلاری اورتایا قویوب ایسته‌مک. سیاستی حکومته قارشی فعالیت آپارماق بیلن‌ْلر یوخسا اونو شعار وئرمکله ده‌ییشیک توتانلار سیاستی یئترینجه تانیملایا بیلمه‌ییب‌لر. من هئچ زامان سیاستدن چکینمه‌دیم، بونلا بئله ماراقلیدیر کی بیر چوخو منی کولتورل ایشلرله اوغراشان بیریسی سسله‌ییر. بورادا سانیرام سیاستین تانیمی بیزیم اورتامیمیزدا چوخ فرقلیدیر. دوغرودور سیاستین بیر آنلامی قودرتی اله کئچیرمک‌دیر. بو آنلامدا من سیاسته یاخینلاشمیرام. اما قدرتی چئشیتلی یوللارلا حاققیمیزین آلتینی امضالاماغا چاغیرماق بیر سیاسی یاخلاشیمدیر.
آذربایجان جوغرافییاسیندان ائشیکده یاشایان تورکلرین قونوسونا گلدیکده، بیز اونلاری دوشونسک ده دوشونمه‌سک ده بیزیم توتوملاریمیز اونلارین دورومونو، اونلارین توتومو ایسه بیزیم دوروموموزو ائتگی‌له‌یه‌جک. نه قدر یالنیزلاشماق و آدالاشماغا، قارشی چیخا بیلسک، اوغورلو سونوجلار آلا بیلریک. آنجاق رومانتیسیسمه و الدن اوزاق رؤیالارا یول وئرمه‌مه‌لی‌ییک. بو مسئله‌نین بیر استراتژی یوخسا تاکتیک اولدوغو دا تاریخدن و اؤزوموزدن وئردی‌ییمیز ریوایتلردن آسیلی‌دیر.
باریش: بو سورولاردان سورا دانیشیغیمیزین باشینا دؤنک بیر قدر.
اوستاد اجتماعی شبکه لرده آز گؤرونورسوز؟ بو گونلر نه ایله مشغولسوز؟ گله جک آیلارا سیزدن نه یی گؤزله مه لی ییک. بیر اؤرک شعر یوخسا بیر قوجاق دوشونجه؟
- بیات: اجتماعی شبکه‌لر ویتریندیرلر، آرخاسیندا دوشونجه و تولید اولمایینجا هر شئیین ایچی بوشالیب چورویور بو شبکه‌لرده. شخصن اومورام بو آشامانی تئز آشا بیلک. بو قدرمجازا سیغینماق توپلومو یوخا چیخاریر.
سوسیال شبکه‌لریازاردان و شاعیردن اؤنجه یازینی و شعری ده‌یردن سالدیلار. ایندی یازیب یازماماق ایکینجی مسئله‌دیر. پایلاشماق سؤز قونوسودور. بیر دیقه تمرکوز ائتمه‌یه گوجو یئتمه‌ین بیر مخاطب، شعر و یازی ایله نئجه ایلگی قورا بیله‌جک‌دیر دئیه اینسان هر بیر یازینی و شعری پایلاشماقدان چکینیر.
باخین ائلیاد موسوی‌نین شعرینین بوتیکه‌سینی بیر سوسیال شبکه‌دن
اولان مخاطب هانسی تمرکزله دادیمسایا
بیلر:
... بیریسی یان یانا دوزور داها اؤنجه پالچیقدان یاپدیقلارینی/ کیبریتی چکیر و بیز
پیشیریک گونو گوندن / هرگون بیرآز داها پیشگین/ نه‌دن اونودموش کوره صاحاب می سوروشماسین
آدام؟
اما اؤزومه گلدیکده آراسیرا پایلاشمادیغیم یازیلار و شعرلر مخاطب یولو گؤزله‌ییر، فقط آرادا بیر اؤنملی و آغیز ایسلادان اولای دا یوخدور. بو گونلر اوخویوب دوشونمک یازماقدان آرتیق ماراغیمی چکیر.
· واختینیزی آییریب جاواب وئردیگیز اوچون تشکورلر.
- من ده سیزدن واخت آییریب میللی مسئله‌لری ده‌یرلندیردییینیز اوچون تشککور ائدیرم. ساغ اولون.
یولو گوسترین
آرخانیزجا گلن آز اولمایاجاقدیر
یولوموز داواملی اولسون